Milli Eğitim Bakanlığı, İzmir’in Buca ilçesindeki Belenbaşı İlkokulu’na, 12 Eylül darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi’nde yapılan işkencelerle bilinen subay Esat Oktay Yıldıran’ın isminin edilmediğini açıkladı. İlkokuldaki isim değişikliği için Buca İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tören düzenlemiş, birçok muhalefet partisi karara tepki göstermişti.
Bakanlığın açıklamasında “İzmir’de bir okula Esat Oktay Yıldıran isminin verildiğine ilişkin haberler üzerine Bakanlığımızca gerekli inceleme yapılmıştır” denildi.
Açıklamada, “Öteden beri toplumun adalet duygusunu inciten ve vicdanını yaralayan hadiselerle birlikte anılan isimlerin caddelerden, okullardan kaldırılması şeklindeki uygulamalar göz önüne alındığında, böyle bir uygulamanın Bakanlığımızca tasvip edilemeyecek bir hata olduğu kolaylıkla anlaşılabilir” ifadeleri de yer aldı.
Bakanlık ayrıca “Hangi dönemde alınmış olursa olsun hafızalarımızdaki derin izlerini koruyan bir dönemin yanlışlarını bugüne taşıma anlamına gelen bu kararı tasvip etmemiz mümkün değildir” dedi.
Bakanlık bu bağlamda “Millî Eğitim Bakanlığı Kurum Açma, Kapatma ve Ad Verme Yönetmeliği”ne göre ad verme yetkisi olan valiliğe (İzmir Valiliği) gerekli bilginin verildiğini de ekledi.
ESAT OKTAY YILDIRAN KİMDİR
12 Eylül darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi’nde mahkumları işkence yaptığı iddiasıyla dönemin tartışmalı figürleri arasında yer alan Esat Oktay Yıldıran, 15 Şubat 1949’da doğdu.
Yıldıran, 12 Eylül Darbesi sonrası 24 Şubat 1981-1983 tarihleri arasında Diyarbakır E Tipi Askerî Cezaevi’nde yüzbaşı rütbesiyle güvenlik amiri olarak görev yaptı.
Yıldıran’ın görev süresi boyunca tutuklulara işkence yaptırdığına dair iddialar yer aldı. 1980-84 yılları arasında, cezaevinde 30’dan fazla tutuklu öldü.
Cezaevinde terör örgütü PKK’nın kurucularından Kemal Pir ve Mehmet Hayri Durmuş, PKK Merkez Komite Üyesi Mazlum Doğan gibi isimler de öldü.
“FOUCAULT’CU ANLAMDA DİSİPLİNER TEKNİKLER UYGULADI” İDDİASI
Yıldıran’ın 1980 sonrasında Diyarbakır Cezaevi’ne atanmasıyla bu cezaevinde Foucault’cu anlamda disipliner teknikler uygulanmaya başlandığına dair iddialar yer alıyor.
Yıldıran’ın Türkçe bilmeyen tutuklulara bir gecede İstiklal Marşı, Andımız, Gençliğe Hitabe ve Atatürk İlkelerini ezberlettiğine dair söylemler var.
Yıldıran “Co” ismindeki Alman çoban köpeğini mahkumların cinsel organlarını ısırması için eğittiği ve tüm mahkumların bu köpeği selamlamakla hükümlü olduğu diğer iddialar arasında.
Yıldıran hakkında şikâyetlere rağmen herhangi bir soruşturma geçirmedi. Yıldıran, Diyarbakır Cezaevi’ndeki görevinin bitişinin ardından İstanbul’a atandı. İstanbul 23. Piyade Tümeni’nde binbaşı rütbesiyle tabur komutanı olarak görev yaptı.
ESAT OKTAY YILDIRAN NE ZAMAN ÖLDÜ?
Yıldıran, 22 Ekim 1988 günü eşi ve bir çocuğu ile birlikte Ümraniye’nin Sarıgazi semtindeki askerî lojmanların önündeki duraktan bir halk otobüsüne bindi. Aynı duraktan otobüse binen iki kişi, Yıldıran’ın oturduğu koltuğun arkasındaki sıraya geçti. Kalabalık olmayan otobüs, saat 14.50’de Kısıklı Meydanı’ndaki durağa geldiğinde durdu ve kapıların açıldığı sırada saldırganlardan biri ateş açtı. Arkasından açılan ateş sonucu mermilerden ikisi Yıldıran’ın boynuna ve sırtına isabet etti. Bir mermi de otobüste bulunan yolculardan birine geldi. Ateş açan iki saldırgan otobüsten inip kaçtı. Yıldıran ve vurulan diğer yolcu, hastaneye götürüldü. Yıldıran kurtarılamadı ve hayatını kaybetti. Suikastı, terör örgütü PKK üstlendi. Saat 21.00’de Cumhuriyet gazetesini arayan bir kişi, “Kısıklı’da cezalandırılan Esat Oktay Yıldıran, PKK tarafından öldürülmüştür.” dedi. Yıldıran, PKK tarafından “Cellat” olarak anılmış ve ölüm listesine alınmıştı.
Dönemin İstanbul Emniyet Müdürü, gazetecilere, “Binbaşı otobüs içindeyken, sivil elbiseliyken vuruluyor. İki kişi oldukları tahmin ediliyor. Bir kişi ateş ediyor. Otobüs durduğu sırada kapılar açıldığında ateş ediyorlar ve kaçıyorlar.” dedi.
Yıldıran, Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi.
ESAT OKTAY YILDIRAN HAKKINDA TARTIŞMALAR
1 Ekim 2010’da Fatih’te Şehitler Parkı’ndaki anıtta yer alan Yıldıran’ın ismi, AKP milletvekillerinin tepkileri üzerine Ergenekon kumpas davaları sırasında Fatih Belediyesi tarafından kaldırıldı. Yıldıran’ın adının yer aldığı mermer parça, belediye ekipleri tarafından söküldü.
