Kararla Türkiye’de yayılım gösteren yabancı istilacı balon balıklarının mevcut popülasyonlarının ve stoka katılım oranlarının düşürülmesi, ülke balıkçılığının ve ekonomisinin uğrayacağı zararların azaltılması, sucul biyolojik çeşitliliğin ve stokların korunması, kaynakların sürdürülebilir ve rasyonel kullanımının sağlanması amaçlandı. Karar, 2024, 2025 ve 2026 yıllarında uygulanacak balon balığı avcılığının desteklenmesine ilişkin hususları kapsıyor.
Bakan Yumaklı, konuya ilişkin yazılı açıklamasında, kararın detaylarını ve izledikleri stratejiyi anlattı.
İklim değişikliği ve küresel ısınmaya bağlı olarak Kızıldeniz’den gelerek Akdeniz’e yerleşen balon balıklarının, Ege ve Marmara’dan sonra yayılım alanlarını genişletip Karadeniz’e kadar ulaşmasının öngörüldüğünü belirten Yumaklı, buna karşı avcılığın teşviki için 2020’de pilot çalışma başlatıldığını anımsattı.
Yumaklı, bunun başarılı olması, toplum ve balıkçılar nezdinde ilgi uyandırması ve desteklemenin devamı için duyulan gereklilik üzerine Cumhurbaşkanı Kararı ile 2024, 2025 ve 2026 yıllarını kapsayan “Balon Balığı Avcılığının Desteklenme Kararı”nın yürürlüğe girdiğini bildirdi.
İstilacı olan bu balığın stoka katılım oranını düşürmek ve üzerindeki av baskısının devam etmesi için söz konusu dönemde balon balığı avlayan balıkçılara, kuyruk adedi başına doğrudan desteklemede bulunacakları bilgisini veren Yumaklı, “Daha büyük tehlike arz eden ve daha sık rastlanan benekli balon balığında (lagocephalus sceleratus) destekleme fiyatı yüzde 100 artırılarak 12,5 liradan 25 liraya, diğer balon balığı türlerinde de yüzde 400 artırılarak 2,5 liradan 10 liraya çıkarıldı.” değerlendirmesinde bulundu.
“YAKALANAN BALON BALIKLARI GİRİŞİMCİLERE ÜCRETSİZ VERİLDİ”
Desteklemenin başladığı tarihten itibaren toplam 183 bin 974 balon balığının yakalandığını aktaran Yumaklı, avlanan balon balıkları sayesinde yaklaşık 14 milyon yeni balon balığının ekosisteme girişinin engellendiğinin altını çizdi.
Yumaklı, Balon Balığı Avcılığının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ ile ayrıca balon balıklarının ilaç, deri, tekstil gibi sanayi kollarında değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması yönünde düzenlemeler yapıldığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Bu kapsamda, yakalanan balon balıklarının girişimcilere ücretsiz verilmesi sağlandı. Ayrıca, AR-GE çalışmaları için balon balığı derisinin çanta, ayakkabı ve cüzdan olarak işlenmesi talebi kabul edilerek, yaklaşık 12 ton balık bu sektörde ekonomiye kazandırıldı. Toksin düzeylerinin belirlenmesi ve ilaç sanayisinde bilimsel çalışmalarda kullanılmak üzere de bir firmanın Türkiye’deki temsilcisi aracılığıyla toplam 1600 kilogram balon balığı alımı gerçekleştirildi. Akdeniz Bölgesi’nde emsal teşkil eden desteklememize ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı’nın ardından ivedilikle tebliğini de yayımlayarak balon balığı alımlarına başlayacağız. Sucul biyoçeşitliliğimizin ve su ürünleri kaynaklarımızın korunması amacıyla istilacı türlere karşı mücadelemiz kararlılıkla devam edecek.”
BALON BALIĞI NEDİR?
Balon balıkları ailesi ya da bilimsel adlarıyla Tetraodontidae familyası, üst sınıf olarak Tetraodontiformes takımına ait bir ailedir. Genellikle gümüş yanaklı kurbağa balığı olarak da bilinen Lagocephalus sceleratus, Tetraodontidae familyasındaki son derece zehirli bir balıktır. Ülkemiz denizlerindeki varlığı 2000’li yılların başında tespit edilmiştir.
Bu türler pasif zehirli balıklar olarak da bilinir. Dikenlerinde zehir bulunmaz. Balon balıkları kendilerini tehlikede hissettikleri zaman av olmamak için karın kısımlarını kurbağa gibi şişirirler ve normal büyüklüklerinin birkaç katına ulaşırlar. Tetrodotoksin (TTX) kimyasalı, balon balıkları ailesinin neredeyse tüm üyelerinde bulunur ve karaciğerlerinde depolanır.
Siyanürden 1200 kat etkili zehre sahip balon balon balığının tüketilmesi bir tarafa dokunmak dahi ölümle sonuçlanabiliyor. Zehirli etlerinden dolayı ticari değerleri yoktur. Tetrodotoksin maddesi üretebilen bu balıklar, kas felci yaparak nefes darlığına yol açabilir ve dolaşım yetmezliğine bağlı ölümle sonuçlanabilen zehirlenmeye neden olabilir.
